(Беларуская) Пошук кода УДК


(Беларуская) Меткі: [:BY]УДК[:en]UDC[:ru]УДК[:]

Извините, этот техт доступен только в “Беларуская” и “Американский Английский”. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in this site default language. You may click one of the links to switch the site language to another available language.

Сэрвіс «Пошук кода УДК» дазваляе карыстальніку атрымаць спіс кодаў Універсальнай дзесятковай класіфікацыі, у апісаннях якіх сустракаецца тое ці іншае слова. На ўваход сэрвісу падаецца слова, якое неабходна знайсці. На выхадзе карыстальнік атрымлівае наступную інфармацыю пра класы УДК, дзе сустракаецца ўведзенае слова:

  • код класа;
  • апісанне класа па-англійску;
  • апісанне класа па-беларуску.

 

Асноўныя тэрміны і паняцці

УДК (Універса́льная дзесятко́вая класіфіка́цыя) – гэта мова індэксавання дакументаў, якая ўяўляе сабой сістэму класіфікацыі, што ахоплівае ўсе галіны чалавечых ведаў. УДК арганізавана як цэласная сістэма, у якой усе галіны ведаў звязаны паміж сабой, і прызначана для апісання і індэксавання зместу інфармацыйных рэсурсаў незалежна ад носьбіта, формы, фармату і мовы. УДК уяўляе сабой аналітыка-сінтэтычную і фасетную сістэму класіфікацыі з падрабязным слоўнікам і сінтаксісам, што забяспечвае моцную індэксацыю інфармацыі і значна спрашчае пошук інфармацыі пры вялікіх яе аб’ёмах.

 

Практычная каштоўнасць

На падставе базы дадзеных, да якой звяртаецца сэрвіс «Пошук кода УДК», створана беларускамоўнае выданне УДК 2016 года. Выданне змяшчае пераклад з ангельскай на беларускую мову дадзеных усіх класаў УДК, якія ўжываліся ў сусветнай практыцы індэксавання дакументаў на дату выхаду.

Сэрвіс будзе запатрабаваны для задавальнення патрэб бібліятэк, арганізацый, што гандлююць друкаванымі выданнямі, інфармацыйных цэнтраў, якія займаюцца сістэматызацыяй дакументаў, арганізацый дакументных фондаў і электронных сэрвісаў для пошуку інфармацыі.

Таксама выкарыстанне сэрвіса значна аблегчыць працу навукоўцаў, якія рыхтуюць свае артыкулы да друкавання ў перыядычных выданнях, якія знаходзяцца ў спісе ВАК або міжнародных рэфератыўных базах дадзеных.

 

Асаблівасці сэрвіса

На дадзены момант сэрвіс мае наступныя абмежаванні:

  • Пошук ажыццяўляецца сэрвісам толькі на беларускай мове і толькі па адным слове. Словам лічыцца любая камбінацыя сімвалаў, уведзеная ў адпаведнае поле, таму патрэбна ажыццяўляць увод без пачатковых і канцавых прабелаў і іншых лішніх сімвалаў.
  • Максімальная колькасць вынікаў абмежавана 30 пазіцыямі. Тым не менш, калі сэрвісу ўдалося знайсці ў базе дадзеных большую колькасць уваходжанняў, інфармацыя аб гэтым будзе выведзена карыстальніку. Коды і іх расшыфроўкі, што не ўвайшлі ў выдачу, можна атрымаць праз непасрэдны кантакт з распрацоўшчыкамі для працы па ўдасканаленні беларускамоўнай версіі УДК.

 

Алгарытм працы сэрвіса

Уваходныя дадзеныя алгарытму:

  • Карыстальніцкі тэкставы ўвод, UText;
  • Карыстальніцкае абмежаванне колькасці вынікаў, Limit;
  • Абмежаванне вынікаў, якое выкарыстоўваецца праграмай (па змаўчанні роўнае 30), ActualLimit;
  • Мноства кірылічных і лацінскіх сімвалаў у верхнім і ніжнім рэгістры, Letters;
  • Мноства сімвалаў націскаў, Accents;
  • Мноства сімвалаў апострафаў, Apostrophes;
  • Мноства вынікаў, Result.

Пачатак алгарытму.

Крок 1.1. Стварэнне мноства LettersOfWord шляхам злучэння мностваў Letters, Accents і Apostrophes.

Крок 1.2. Прывядзенне карыстальніцкага тэкставага ўводу UText да выгляду, прыдатнага для праграмнай апрацоўкі, і запіс апрацаванага UText у пераменную SearchData. Валіднай SearchData лічыцца паслядоўнасць сімвалаў, кожны элемент якой належыць да мноства LettersOfWord або з’яўляецца прабелам. Ажыццяўленне крокаў 1.2.1 – 1.2.2.

Крок 1.2.1. Калі SearchData змяшчае сімвалы апострафаў, прывесці іх да ўніфікаванага сімвала «’».

Крок 1.2.2. Прывесці ўсе сімвалы SearchData да ніжняга рэгістра.

Крок 1.3. Калі 0 < Limit ⩽ ActualLimit, зрабіць ActualLimit роўным Limit, інакш – пакінуць ActualLimit без змен.

Крок 2.1. Ажыццяўленне запыту да базы дадзеных: пошук у табліцы UDC усіх уваходжанняў, дзе SearchData сустракаецца ў полі Belarusian у любой пазіцыі радка. Сарціроўка выніковых дадзеных паводле табліцы сімвалаў UTF-8. Запіс знойдзеных дадзеных у мноства Found, кожны элемент якога складаецца з палёў Notation (код УДК), English (дадзеныя з англійскай версіі УДК), Belarusian (дадзеныя з беларускай версіі УДК). Запіс агульнай колькасці элементаў Found у пераменную FoundCount.

Крок 2.2. Колеравае выдзяленне SearchData у полі Belarusian кожнага элемента Found з дапамогай адпаведных тэгаў HTML і іх атрыбутаў.

Крок 2.3. Стварэнне пераменнай Step=0 для наступнага запісу дадзеных у мноства Result.

Крок 2.4. Калі Step < ActualLimit, стварыць тройку <Found.Notation[Step], Found.English[Step], Found.Belarusian[Step]>, запісаць тройку ў мноства Result, інкрэментаваць Step і здзейсніць крок 2.4 яшчэ раз, інакш – перайсці да кроку 3.

Крок 3. Вывад на экран значэння пераменных ActualLimit, FoundCount і зместу мноства Result у адмысловым фармаце.

Канец алгарытму.

 

Апісанне інтэрфейсу карыстальніка

Карыстальніцкі інтэрфейс сэрвіса прадстаўлены на малюнку 1.

 

Малюнак 1 – Графічны інтэрфейс сэрвіса «Пошук кода УДК»

 

Інтэрфейс змяшчае наступныя вобласці:

  • поле для ўводу запыту;
  • поле для ўводу абмежавання колькасці вынікаў;
  • кнопка «Пошук!», якая запускае апрацоўку і дае магчымасць атрымаць вынікі ў полі іх вываду.

Пасля націскання на кнопку «Пошук!» карыстальнік атрымлівае наступную інфармацыю па кожным знойдзеным выніку:

  • код класа;
  • апісанне класа па-англійску;
  • апісанне класа па-беларуску.

 

Карыстальніцкія сцэнары працы з сэрвісам.

Сцэнар 1. Пошук з атрыманнем колькасці вынікаў па змаўчанні.

  1. Увесці слова ў поле ўводу запыту.
  2. Пакінуць поле «Абмежаванне колькасці вынікаў» без змен або ачысціць яго.
  3. Націснуць кнопку «Пошук!».
  4. Атрымаць інфармацыю.

Сцэнар 2. Пошук з атрыманнем вызначанай колькасці вынікаў.

  1. Увесці слова ў поле ўводу запыту.
  2. Увесці ў поле «Абмежаванне колькасці вынікаў» патрэбную колькасць вынікаў (максімум 30).
  3. Націснуць кнопку «Пошук!».
  4. Атрымаць інфармацыю.

Магчымы вынік працы сэрвіса прадстаўлены на малюнку 2.

 

Малюнак 2 – Вынік працы сэрвіса «Пошук кода УДК»

 

Доступ да сэрвіса праз API

Для доступу да сэрвіса «Пошук кода УДК» праз API неабходна адправіць AJAX-запыт тыпу POST на адрас https://corpus.by/UdcCodeFinder/api.php. Праз масіў data перадаюцца наступныя параметры:

  • localization – лакалізацыя выніку. Даступны наступныя варыянты: be, en, ru.
  • text – слова для пошуку.
  • limit – абмежаванне колькасці вынікаў.

Прыклад AJAX-запыту:

$.ajax({
   type: “POST”,
   url: “https://corpus.by/UdcCodeFinder/api.php”,
   data:{
      “localization”: “en”,
      “text”: “аб’ект”,
      “limit”: “30”
   },
   success: function(msg){ },
   error: function() { }
});

Сервер верне JSON-масіў з наступнымі параметрамі:

  • text – уваходны тэкст – слова для пошуку;
  • limit – уваходнае абмежаванне колькасці вынікаў;
  • result – вынік пошуку ў html-фармаце;
  • resultCnt – колькасць знойдзеных вынікаў.

Напрыклад, па прыведзеным вышэй AJAX-запыце будзе сфарміраваны наступны адказ:

[
   {
      “text”: “аб’ект”,
      “limit”: “30”,
      “result”: “<p><b>Notation:</b> 165.3<br><b>English:</b> Object, scope and limits of knowledge<br><b>Belarusian:</b> <b><font color=”blue”>Аб’ект</font></b>, аб’ём і межы ведаў</p><br><p><b>Notation:</b> 2-13<br><b>English:</b> The Holy. The sacred. The supernatural. Object(s) of religion/worship<br><b>Belarusian:</b> Святое. Сакральнае. Звышнатуральнае. <b><font color=”blue”>Аб’ект</font></b>(ы) рэлігіі/культу</p><br><p><b>Notation:</b> 316.1<br><b>English:</b> Object and scope of sociology<br><b>Belarusian:</b> <b><font color=”blue”>Аб’ект</font></b> і сфера дзейнасці сацыялогіі</p><br><p><b>Notation:</b> 368.025.2<br><b>English:</b> Object of insurance: persons or things at risk of damage or injury<br><b>Belarusian:</b> <b><font color=”blue”>Аб’ект</font></b> страхавання: асобы або рэчы, якім пагражаюць пашкоджанні або страты</p><br><p><b>Notation:</b> 368.025.3<br><b>English:</b> Object of insurance: property or item of property at risk of loss<br><b>Belarusian:</b> <b><font color=”blue”>Аб’ект</font></b> страхавання: прадметы ўласнасці або маёмасць у цэлым, якія могуць быць страчаныя</p><br><p><b>Notation:</b> 523.31<br><b>English:</b> The Earth as an astronomical body<br><b>Belarusian:</b> Зямля як астранамічны <b><font color=”blue”>аб’ект</font></b></p><br>”,
      “resultCnt”: “6”
   }
]

 

Спасылкі на крыніцы

Старонка сэрвіса: https://corpus.by/UdcCodeFinder/?lang=be

Сайт Кансорцыума УДК: https://www.udcc.org/

Табліцы УДК на беларускай мове: https://www.udcsummary.info/php/index.php?lang=be&pr=Y

Перакрыжаваныя спасылкі

  1. Драгун, А. Я. Аўтаматызаваныя сродкі атрымання расшыфроўкі і спісаў кодаў беларускамоўнай Універсальнай дзесятковай класіфікацыі / А. Я. Драгун, Я. С. Зяноўка, М. С. Галаўчак, С. С. Маеўскі, Ю. С. Гецэвіч // Материалы VII Международного конгресса «Библиотека как феномен культуры» : Краеведение и страноведение в сохранении культурного разнообразия, Минск, 21–22 октября 2020 г. / Национальная библиотека Беларуси ; [сост.: Т. В. Кузьминич, А. А. Суша]. – Минск, 2020. – С. 300-306.
  2. Станіславенка, Г.Р. Выкарыстанне камп’ютарна-лінгвістычных сродкаў для перакладу ўніверсальнай дзесятковай класіфікацыі дамена “тэатр” з англійскай на беларускую мову і генерацыя алфавітна-прадметнага паказальніка / Г.Р. Станіславенка, Ю.С. Гецэвіч, С.І. Лысы // Актуальные вопросы германской филологии и лингводидактики: материалы XX Междунар. науч.-практ. конф. / Брест. гос. ун-т  имени А.С. Пушкина; редкол.: Е. Г. Сальникова [и др.]. — Брест : Альтернатива, 2016. — C. 264-266.
  3. Станиславенко, А.Г. Этапы подготовки первого издания УДК на беларусском языке / А.Г. Станиславенко, С.И. Лысы, Ю.С. Гецевич // Информация в современном мире : доклады Международной конференции, Москва, 25-26 октября 2017 г. / ВИНИТИ РАН. — Москва : ВИНИТИ РАН, 2017. — C. 297-303.

Если вы нашли ошибку, пожалуйста, выделите фрагмент текста и нажмите Ctrl+Enter.