(Беларуская) Раманізатар


Извините, этот техт доступен только в “Беларуская” и “Американский Английский”. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in this site default language. You may click one of the links to switch the site language to another available language.

Сэрвіс “Раманізатар” прызначаны для пераўтварэння беларускамоўнага тэксту, запісанага кірылічнымі сімваламі, у тэкст, запісаны лацінскімі сімваламі. На ўваход сэрвісу даецца беларускамоўны тэкст, запісаны сімваламі беларускага кірылічнага алфавіту. Дадзены тэкст можа ўяўляць сабой імёны, геаграфічныя назвы або іншую інфармацыю. Пасля апрацоўкі тэксту на выхадзе карыстальнік атрымлівае лацінізаваны запіс уваходнага кірылічнага тэксту.

 

Асноўныя тэрміны і паняцці

Транслітарацыя – дакладная перадача знакаў адной пісьменнасці знакамі іншай пісьменнасці, пры якой кожны знак ці паслядоўнасць знакаў адной сістэмы пісьма перадаецца адпаведным знакам ці паслядоўнасцю знакаў іншай сістэмы пісьма [1].

Раманізацыя – перадача нелацінскай пісьменнасці сродкамі пашыранага лацінскага алфавіту з выкарыстаннем дыякрытычных знакаў і спалучэнняў літар. Гэта адна з разнавіднасцяў транслітарацыі [2].

Лацінка, лацініца – гэта варыянт лацінскага алфавіту, прыстасаванага да запісаў на беларускай мове. У шырокім сэнсе выкарыстоўваецца як назва лацінскага алфавіту ўвогуле.

Дамен – у дадзеным апісанні азначае пэўную прадметную вобласць. Напрыклад, слова “Гомель” адносіцца да дамену “Геаграфічныя назвы”. Гэты тэрмін таксама мае розныя значэнні ў фізіцы, біялогіі і інфарматыцы.

 

Практычная каштоўнасць

Сэрвіс дапамагае хутка лацінізаваць беларускамоўны тэкст і можа выкарыстоўвацца пры працы, якая патрабуе атрымання ці выкарыстання беларускамоўнага тэксту, запісанага лацінскімі сімваламі. Напрыклад, гэта транслітарацыя беларускіх імёнаў і прозвішч для пашпарту, банкаўскіх карт ці іншых дакументаў, перадача праз лацінскі алфавіт беларускіх геаграфічных назваў, у тым ліку назваў вуліц і архітэктурных пабудоў з мэтай напісання іх праз міжнародна вядомыя сімвалы. Іншы прыклад выкарыстання сэрвісу – хуткая транслітарацыя назваў файлаў для загрузкі іх у інтэрнэт, паколькі некаторыя рэсурсы патрабуюць захавання файлаў, у назве якіх выкарыстоўваюцца толькі лацінскія сімвалы.

Транслітарацыя адбываецца згодна з прынятымі ў Рэспубліцы Беларусь нормамі транслітарацыі [3]. Нацыянальныя картаграфічныя і тапаграфічныя арганізацыі аддзяляюць час і сродкі на стандартызацыю сучасных геаграфічных назваў, паколькі іх дубляванне ці адсутнасць выразнай рэгістрацыі перашкаджае дзейнасці службаў экстраннай дапамогі, якія праз гэтую недапрацоўку могуць атрымаць няслушныя ўказанні і згубіць час, вынікам чаго з’яўляецца гібель людзей. З гэтай прычыны краінам варта стварыць нацыянальную праграму ліквідацыі такой няўзгодненасці шляхам стандартызацыі геаграфічных назваў для афіцыйных мэтаў. У цяперашні час геаграфічныя назвы, якія ўжываюцца ва ўсіх краінах, выкарыстоўваюцца ў глабальных анлайнавых інфармацыйных сістэмах. Неабходна дамагацца таго, каб назвы ў кожнай краіне былі правільна зарэгістраваныя і зацверджаныя [4].

 

Асаблівасці сэрвіса

Сэрвіс асаблівым чынам апрацоўвае ўваходны тэкст наступных даменаў:

  • геаграфічныя назвы;
  • імёны ў пашпарце.

Дадзеныя дамены вылучаныя, паколькі на цяперашні момант у Рэспубліцы Беларусь існуюць дзве асобныя інструкцыі: па транслітарацыі геаграфічных назваў Рэспублікі Беларусь (прапанавана Арганізацыяй Аб’яднаных Нацый у лютым 2013 года) і транслітарацыі імёнаў у пашпарце (паводле патрабаванняў Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі) [3]. Наяўнасць двух вышэй абазначаных даменаў не выключае транслітарацыі адвольнага беларускамоўнага тэксту, якая адбываецца пра выбары дамену “Геаграфічныя назвы”.

 

Апісанне інтэрфейсу

Графічны інтэрфейс сэрвісу прадстаўлены на малюнку 1.

 

Малюнак 1. Графічны інтэрфейс сэрвісу “Раманізатар”

 

Інтэрфейс змяшчае наступныя вобласці:

  • поле ўводу кірылічнага тэксту;
  • вобласць выбару дамену транслітарацыі (падрабязней аб правілах транслітарацыі для розных даменаў можна даведацца, перайшоўшы па спасылцы побач з вобласцю) [3];
  • кнопка “Канвертаваць”, якая запускае апрацоўку і дае магчымасць атрымаць вынікі.

 

Карыстальніцкія сцэнары працы з сэрвісам

Сцэнар 1. Раманізацыя кірылічнага тэксту паводле інструкцыі для геаграфічных назваў

  1. На старонцы сэрвісу ўвесці ў поле ўводу тэкст, які патрабуе транслітарацыі.
  2. У вобласці выбару дамену выбраць “Геаграфічныя назвы”.
  3. Націснуць кнопку “Канвертаваць” і атрымаць вынік у полі вываду, якое з’явіцца ніжэй (малюнак 2).

 

Малюнак 2. Вынік раманізацыі кірылічнага тэксту паводле інструкцыі для геаграфічных назваў

 

Сцэнар 2. Раманізацыя кірылічнага тэксту паводле інструкцыі для імёнаў у пашпарце

  1. На старонцы сэрвісу ўвесці ў поле ўводу тэкст, які патрабуе транслітарацыі (імёны, прозвішчы).
  2. У вобласці выбару дамену выбраць “Імёны ў пашпарце”.
  3. Націснуць кнопку “Канвертаваць” і атрымаць вынік у полі вываду, якое з’явіцца ніжэй (малюнак 3).

 

Малюнак 3. Вынік раманізацыі кірылічнага тэксту паводле інструкцыі для імёнаў у пашпарце

 

Доступ да сэрвіса праз API

Для доступу да сэрвіса “Раманізатар” праз API неабходна адправіць AJAX-запыт тыпу POST на адрас https://corpus.by/Romanizator/api.php. Праз масіў data перадаюцца наступныя параметры:

  • text — адвольны ўваходны тэкст на беларускай мове.
  • romanizationType — тып раманізацыі. Даступны наступныя тыпы:
    • geographicRomanization — раманізацыя, выкарыстоўваемая для геаграфічных назваў;
    • passportRomanization — раманізацыя, выкарыстоўваемая для імёнаў у пашпарце.

Прыклад AJAX-запыту:

$.ajax({
   type: “POST”,
   url: “https://corpus.by/Romanizator/api.php”,
   data: {
      “text”: “Шаркаўшчына”,
      “romanizationType”: “geographicRomanization”
   },
   success: function(msg){ },
   error: function() { }
});

Сервер верне JSON-масіў з уваходным тэкстам (параметр text) і вынікам раманізацыі (параметр result). Напрыклад, па вышэй прыведзеным AJAX-запыце будзе сфарміраваны наступны адказ:

[
   {
      “text”: “Шаркаўшчына”,
      “result”: “Šarkaŭščyna”
   }
]

 

Спасылкі на крыніцы

Старонка сэрвісу: https://corpus.by/Romanizator/?lang=be

 

Перакрыжаваныя спасылкі

  1. Транслитерация // Википедия [Электронны рэсурс]. — 2017. Рэжым доступу : https://ru.wikipedia.org/wiki/Транслитерация. — Дата доступу : 01.03.2017.
  2. Романизация // Википедия [Электронны рэсурс]. — 2017. Рэжым доступу : https://ru.wikipedia.org/wiki/Романизация. — Дата доступу : 01.03.2017.
  3. Транслитерация белорусского алфавита латиницей // Википедия [Электронны рэсурс]. — 2017. Рэжым доступу : https://ru.wikipedia.org/wiki/Транслитерация_белорусского_алфавита_латиницей. — Дата доступу : 01.03.2017.
  4. Последовательная стандартизация географических названий // Организация объединенных наций. Стандартизация географических названий [Электронны рэсурс]. — 2017. Рэжым доступу : https://www.un.org/ru/ecosoc/geo/standardization.shtml. — Дата доступу : 02.03.2017.
  5. Раманізатар // Інтэрнэт-платформа для апрацоўкі тэксту і маўлення [Электронны рэсурс]. — 2017. Рэжым доступу : https://ssrlab.grid.by/Romanizator/?lang=be. — Дата доступу : 02.03.2017.

Если вы нашли ошибку, пожалуйста, выделите фрагмент текста и нажмите Ctrl+Enter.